Tarihiİklimi, verimli toprakları, ormanları, akarsuları, gölleri ve önemli
göç yolları üzerinde bulunması dolayısıyla eski çağlardan beri önemli
bir yerleşim merkezi olan Sakarya’nın ilk yazılı tarihi M.Ö. XII.
yüzyıla kadar uzanmaktadır.
İlk yerleşik kavmi Frigler olan
bölgede daha sonra sırasıyla; Bithynialılar, Kimmerler, Lidyalılar,
Persler, Romalılar ve Bizanslılar hakimiyet kurmuşlardır. Bizanslılara
ait en ünlü eser, 560 yılında Sakarya Nehri üzerinde kurulan
Justinianos köprüsüdür.
Selçukluların Anadolu’ya girmesinden
sonra toprak kaygısına düşen Bizanslılar, iki devlet arasında hudut
olan Sakarya Nehri boyunca çok sayıda hudut muhafaza kaleleri
kurmuşlardır. Halen harabe halinde olan bu kalelerden en önemlileri;
Seyifler, Harmantepe, Adliye, Kurtköy, Çobankale, Paşalar ve Mekece
kaleleridir.
1071 Malazgirt zaferiyle Anadolu’nun Türklere
açılmasından sonra, Selçuklu Sultanı Alparslan’ın komutanlarından Artuk
Bey’in İzmit yakınlarında Bizanslıları bozguna uğratmasıyla bölge,
Selçukluların idaresine girmiştir.
Selçukluların
zayıflamasıyla kısa bir süre İlhanlıların elinde kalan bölge,1291’de
Osmangazi’ye bağlı boy beylerinden Konur Alp tarafından fethedilerek
Osmanlıların hakimiyetine geçmiştir
1313-1337 yılları arasında
da Osmaneli, Mekece, Pamukova, Geyve, Mudanya, Akyazı, Mudurnu, Düzce,
Sapanca, Kandıra, Bursa, İznik, Gemlik ve İzmit’ in fethiyle birlikte
bölge, tümüyle Osmanlı idaresine geçmiştir.
1563’te köy,
1646’da Bolu’ya bağlı bir nahiye olan Adapazarı’ nın 1658’de tekrar
köy, 1692’de kaza, 1701’de Sapanca’ya bağlı bir köy, 1742’de nahiye ve
1837’de İzmit Sancağı’na bağlı bir kaza haline getirildiği tarihi
kayıtlardan anlaşılmaktadır.
1852’de Kocaeli Mutasarrıflığına
bağlanan Adapazarı, 22 Haziran 1954 tarihinde 6419 sayılı kanunla il
olmuş ve “Sakarya” adını almıştır.
26 Mart 1921’ de Yunan
işgaline uğrayan bölge, 21 Haziran 1921 tarihinde düşman işgalinden
kurtarılmıştır. Nitekim 21 Haziran tarihleri, ilin düşman işgalinden
kurtarılışının yıl dönümü olarak her yıl törenlerle kutlanmaktadır.
Kurtuluş
savaşında önemli bir yeri olan Adapazarı, Ali Fuat CEBESOY, Sırrı BEY,
Hasan Cavit Bey, Koçzade Mahmut Bey, Yüzbaşı Abdurrahman Bey, Kaymakam
Tahir Bey gibi Kuva-i Milliyenin pek çok kahramanına yardım ve destekle
Milli Mücadelenin şerefli sayfalarında yer almıştır.
Resimleri